Η συλλογή αναμνήσεων είναι ένα κυνήγι θησαυρού: συζητάς, προσπαθείς να βρεις τα κατάλληλα στοιχεία και στη συνέχεια βοηθάς τον συνομιλητή να ανασύρει μνήμες. Ένα κυνήγι που πρέπει να ξεκινήσεις έχοντας τον απαραίτητο εξοπλισμό.
Δεν είσαι φίλος τους. Δεν είσαι συγγενής.
Είσαι απλά κάποιος που χτυπάει την πόρτα τους, αναζητώντας κάτι οικείο και βαθύ και θέτοντας μόνο μία ερώτηση, απλή και πολύπλοκη συγχρόνως: μπορείς να μοιραστείς τις αναμνήσεις σου με εμένα;
Στην Ελληνική Τράπεζα Αναμνήσεων το κάνουμε αυτό σε εθελοντική βάση εδώ και χρόνια. Προσπαθούμε να βρούμε ένα σημείο εισόδου στις εμπειρίες και τις ιστορίες των ανθρώπων, ώστε να εμπλουτίσουμε τη βάση δεδομένων μας με νέες αναμνήσεις. Θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε πολλούς παράγοντες που μας ώθησαν να συμμετέχουμε σε μια τόσο ευαίσθητη διαδικασία: να δώσουμε στους ηλικιωμένους και στους κοινωνικά περιθωριοποιημένους ανθρώπους έναν κεντρικό ρόλο, κάνοντας τις εμπειρίες της ζωής τους ορατές, μετατρέποντάς τις σε κεφάλαιο για την ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας των κοινωνιών μας.
Όλα τα παραπάνω αποκαλύπτουν τη σημασία της προφορικής ιστορίας ως εργαλείου για τη γεφύρωση του κοινωνικού και πολιτισμικού χάσματος στις κοινότητές μας.
Εμβαθύνοντας, όμως, λίγο περισσότερο στην εμπειρία ενός κατόχου και ενός συλλέκτη αναμνήσεων, εντοπίζουμε τρεις λέξεις-κλειδιά που θα καθοδηγήσουν τη σχετική συζήτηση: σεβασμός, εμπιστοσύνη και ευγνωμοσύνη.
Σεβασμός: οι κάτοχοι των αναμνήσεων σίγουρα δείχνουν σεβασμό στη δουλειά που κάνουμε, αφού δέχονται να μοιραστούν τις αναμνήσεις τους μαζί μας, όμως εμείς οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι αυτό είναι ένα μοναδικό δώρο προς εμάς. Καλούμαστε να ταξιδέψουμε μαζί τους μέσα σε μνήμες και συναισθήματα και να αξιοποιήσουμε αυτό το ευαίσθητο υλικό, δείχνοντας σεβασμό για κάθε στοιχείο του. Ένας σεβασμός που αναστέλλει κάθε πιθανή κρίση και αφήνει χώρο μόνο για προσεκτική ακρόαση και ενσυναίσθηση.
Εμπιστοσύνη: δεν ζητάμε να μας πουν ανέκδοτα ή αστεία. Η συλλογή αναμνήσεων που σχετίζονται με την ελπίδα κατά την αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης, προϋποθέτει σαφήνεια προθέσεων, διαφανή και άμεση συμμετοχή και τεράστια εμπιστοσύνη. Οφείλουμε να εμπνεύσουμε στους κατόχους των αναμνήσεων εμπιστοσύνη στους στόχους και τις προθέσεις του έργου μας, εμπιστοσύνη προς εμάς τους ίδιους ως προς το πώς θα χρησιμοποιήσουμε τις αναμνήσεις τους, ώστε να νιώθουν άνετα να τις μοιραστούν μαζί μας.
Ευγνωμοσύνη για τη διαδικασία, για τον χρόνο, για την ενσυναίσθηση, για την αναγνώριση της αξίας της ζωής και για την ενίσχυση των ανθρώπινων δεσμών, μέσα από μια βαθιά και οικεία διαδικασία μάθησης.
Αυτές οι τρεις αξίες βρίσκονται στον πυρήνα της δουλειάς μας, στον πυρήνα μίας διαδικασίας που μας βοηθά να αξιοποιήσουμε κάθε μεμονωμένη ανάμνηση που θα κάνει πλουσιότερη τη βάση δεδομένων μας, αλλά και εμάς τους ίδιους. Ένα αποθετήριο ζωής που μπορεί να ωφελήσει την κοινωνία μας, αναδεικνύοντας τον πλούτο την αξία της συμπεριληπτικότητας.
Αυτό το άρθρο γράφτηκε από την Ελληνική Τράπεζα Μνήμης
Photo 1: Laura Fuhrman on Unsplash
Photo 2: Kelly Sikkema on Unsplash