Η Κινητή Βιβλιοθήκη ECHO είναι ένα θεμελιώδους σημασίας πρότζεκτ που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα από το 2016. Μία κυριολεκτικά κινητή πολύγλωσση δενειστική βιβλιοθήκη που φροντίζει για την πνευματική τροφή χιλιάδων ανθρώπων που ζουν σε απομονωμένους προσφυγικούς καταυλισμούς γύρω από την Αθήνα. Εμείς από το WE-Hope πήραμε συνέντευξη από δύο από τους σημερινούς συντονιστές της .
Τα τελευταία χρόνια η δουλειά μας ουσιαστικά ήταν να επισκεπτόμαστε δυο-τρία στρατόπεδα προσφύγων γύρω από την Αθήνα με το φορτηγάκι-βιβλιοθήκη μας. Ανοίγουμε τις πόρτες του και στήνουμε τον εξωτερικό μας χώρο : Τραπέζια, κουρελούδες, καρέκλες και ένα πάγκο με τυπωμένα βοηθήματα για εκμάθηση γλώσσας, όλο το υλικό που χρειάζεται για τις δραστηριότητές μας με τα παιδιά , τους εφήβους και τους ενήλικες . Το εσωτερικό , όπως το TARDIS, είναι μεγαλύτερο από μέσα, μετατρέποντας ένα λευκό μεταλλικό κουτί σε έναν προσωρινό κοινοτικό χώρο, με ξύλινα ράφια , συρτάρια, σκαμπό και γωνιακό καναπέ, συν περίπου 1,000 βιβλία σε 12 διαφορετικές γλώσσες : Ο Χάρι Πόττερ στα Περσικά, ο Ζορμπάς στα Αραβικά, παιδικά βιβλία στις Κουρδικές διαλέκτους Σορανί και Κουρμάντζι και ο Άρχοντας των Δακτυλιδιών στα Τουρκικά, μαζί με εκατοντάδες βιβλία από Αφγανούς, Ιρανούς Σύριους και Λιβανέζους συγγραφείς. Για δύο ώρες, ο κόσμος μπορεί να κάτσει, να διαβάσει λίγες σελίδες, να επιλέξει ένα βιβλίο για να δανειστεί, να ξεφύγει από μία άσχημη πραγματικότητα, αλλά επίσης μπορεί και να κουβεντιάσουν , να φέρουν τσάι και μπισκότα, να μιλήσουν την μητρική τους γλώσσα ή να προσπαθήσουν να μάθουν Ελληνικά , Αγγλικά ή Γερμανικά .Τα βιβλία είναι κάτι το απαραίτητο, όπως και οι αναγνώστες μας και οι εθελοντές μας , που είναι η ραχοκοκαλιά της βιβλιοθήκης μας.
Σε μία ιδανική κατάσταση, το ECHO δεν θα χρειαζόταν να υπάρχει, ή τουλάχιστον θα μπορούσαμε να συναντάμε τους αναγνώστες μας σε πολύ πιο θετικά περιβάλλοντα. Τα προσφυγικά στρατόπεδα στην Ευρώπη παραμένουν το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ένταξη, αποτελώντας την ενσάρκωση μίας ξεχωριστής κοινωνίας , με διαφορετικά δικαιώματα και κανόνες. Το 2015, δημιουργήθηκαν ως μία προσωρινή απάντηση σε μία έκτακτη ανάγκη. Επτά χρόνια μετά , τα στρατόπεδα έχουν γίνει φαινομενικά ένα μόνιμο χαρακτηριστικό του Ευρωπαϊκού τοπίου, και τα δικαιώματα και η ελευθερία αυτών που ζούνε μέσα έχουν περιοριστεί όλο και περισσότερο. Με αφορμή την πανδημία , τα προσφυγικά στρατόπεδα στην Ελλάδα έχουν γίνει ακόμα πιο απομονωμένα απ’ ό,τι ήταν πριν. Νέα «σύγχρονα» στρατόπεδα έχουν συζητηθεί , προγραμματιστεί και υλοποιηθεί και εντέλει τώρα, έχουν ανοίξει. Η λέξη «σύγχρονα» , σε αυτή την περίπτωση, έχει μία ιδιαίτερη σημασία : Τσιμεντένιοι τοίχοι πάνω από 2 μέτρα έχουν αντικαταστήσει μεταλλικούς φράχτες · περιστροφικές πόρτες με βιομετρικά συστήματα ελέγχουν την είσοδο και την έξοδο του κόσμου μετά από έλεγχο δακτυλικών αποτυπωμάτων (πολύ μοντέρνο, έτσι; ) , κάμερες παρακολούθησης και συναγερμοί που ενεργοποιούνται όταν πολλοί άνθρωποι μαζεύονται μαζί. Αλλά ταυτόχρονα , είναι και (σχεδόν) το μόνο μέρος όπου άνθρωποι μπορούν να εγγραφούν για οικονομική ενίσχυση.
Την ίδια ώρα, η δουλειά μας έχει γίνει όλο και πιο δύσκολη. Ομάδες και ΜΚΟ που θέλουν να συνεργαστούν με ανθρώπους που είναι μονίμως στον δρόμο πρέπει να εγγραφούν στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, μία διαδικασία που πολλοί οργανισμοί θεωρούν ότι είναι αυθαίρετη και αντισυνταγματική. Πέτυχε ένα στόχο : λιγότερες ομάδες μπορούν πια να συνεργαστούν με τα άτομα που ζουν σε αυτές τις υποδομές .
Τον τελευταίο 1,5 χρόνο , η πλειοψηφία των στρατοπέδων όπου ζουν οι αναγνώστες μας , αρνήθηκε να μας δώσει πρόσβαση . Το 2022 είδαμε περισσότερα στρατόπεδα να γίνονται κλειστές υποδομές, όπου τις υπηρεσίες μας «δεν χρειάζονται». Αυτό έγινε, παρόλο που τόσο ο αριθμός των βιβλίων που δανείστηκαν, όσο και των παιδιών που πήραν μέρος στις συνεδρίες μας , ήταν υψηλός, καθώς και οι πόροι εκμάθησης γλωσσών.
Το φορτηγάκι μας δεν μπορεί να παραμείνει ακίνητο, τριγυρνά σε διαρκή βάση, προσαρμόζεται και βρίσκει λύσεις, πάρκινγκ, πίσω πόρτες και κοινοτικά κέντρα · ψάχνει νέους τρόπους να φτάσει στους αναγνώστες μας , χτίζοντας γέφυρες πάνω από φράχτες και τοίχους · και δεν σταματά να υπερασπίζεται το μοναδικό πράγμα που είναι αναγκαίο τώρα : το κλείσιμο των στρατοπέδων .
Guilio D’ Errico, συντονιστής συνεργατών του έργου ECHO Mobile Library